Mal beyanı vermemenin cezası nedir?

Kamu görevlilerinin mal beyanı yükümlülüğü, şeffaflık ve yolsuzlukla mücadele açısından büyük önem taşıyor. Ancak memurların mal bildirimini hangi sürelerde vermesi gerektiği, bildirim yapılmazsa hangi yaptırımların uygulanacağı ve gecikmenin ceza gerektirip gerektirmediği konusunda sıkça soru işaretleri bulunuyor.

Mal Beyanı Vermeyen Memura Ceza Uygulanır mı?

3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu, memurların belirli sürelerde mal bildirimi yapmasını zorunlu kılar. Ancak kanun, gecikmiş mal bildirimi ile hiç mal bildirimi yapmama durumlarını farklı değerlendirmektedir.

3628 Sayılı Kanun Ne Diyor?

Kanunun 10’uncu maddesine göre:

Belirlenen sürelerde mal bildiriminde bulunmayan memura önce ilgili merciler tarafından ihtar yapılır.
Bu ihtarın memura tebliğinden itibaren 30 gün içinde mazeretsiz olarak bildirim yapılmazsa 3 aya kadar hapis cezası verilir.
Soruşturma sırasında verilen süre içinde bildirim yapılmazsa ceza 3 aydan 1 yıla kadar hapis olarak uygulanabilir.

Bu düzenleme, yalnızca ihtara rağmen beyanda bulunulmaması halinde ceza verilebileceğini açıkça ortaya koyuyor.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa Göre Mal Beyanı Yükümlülüğü

657 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi, memurların kendilerine, eşlerine ve velayet altındaki çocuklarına ait mal varlıklarını özel kanunda belirtildiği şekilde bildirme zorunluluğunu düzenler.

Ayrıca 125’inci maddede:

Mal bildiriminde bulunmamak, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiiller arasında sayılmıştır.
Eş ve çocukların kazanç sağlayan sürekli faaliyetlerinin zamanında bildirilmemesi ise kınama cezası kapsamında değerlendirilmektedir.

Ancak bu yaptırımların nasıl uygulanacağı noktasında özel kanunla uyum gözetilmelidir.

Gecikmiş Mal Bildirimi Cezalandırılabilir mi?

3628 sayılı Kanun’a göre geç bildirim tek başına suç değildir. Ceza verilebilmesi için:

Memura ilgili merci tarafından resmi bir ihtar yapılmış olması,
Bu ihtarın tebliğ edilmiş olması,
Tebliğden sonra verilen 30 günlük süre içinde bildirim yapılmaması gerekir.

Bu şartlardan biri eksikse ceza uygulanamaz.

Dolayısıyla, özel yasada cezalandırılmayan bir davranışın yalnızca 657 sayılı Kanun gerekçe gösterilerek disiplin cezasına dönüştürülmesi doğru değildir.

Yargıtay’ın Konuya İlişkin Önemli Kararları

Yargıtay içtihatları, ihtar yapılması gerektiğini net şekilde ortaya koymaktadır.

Yargıtay 7. Ceza Dairesi – 06.04.2000 Tarihli Karar

Mahkeme, mal varlığındaki önemli değişikliklerde bir ay içinde bildirim yapılmasının zorunlu olduğunu hatırlatmış, ancak cezai yaptırım için önce yetkili merci tarafından usulüne uygun ihtar yapılması gerektiğine hükmetmiştir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesi – 21.03.2007 Tarihli Karar

Bu kararda ise, hakkında gerçeğe aykırı bildirim suçundan dava açılan kişinin, 3628 sayılı Kanun’un 10. maddesindeki “bildirimde bulunmama” suçunun oluşması için gerekli ihtar şartı sağlanmadığından beraatine karar verilmiştir.

Sonuç: İhtar Olmadan Ceza Uygulanamaz

Mevzuat ve Yargıtay kararları birlikte değerlendirildiğinde;

Gecikmiş mal bildirimi cezalandırılmaz.
Ceza uygulanabilmesi için resmî ihtarın tebliğ edilmesi ve tebliğden sonra bildirimin yapılmaması şarttır.
Disiplin cezaları da özel kanunun ruhuna uygun şekilde değerlendirilmeli, ihtar şartı göz ardı edilmemelidir.

Kamu görevlilerinin mal beyanı yükümlülüğü hukuken ciddi bir sorumluluktur; ancak cezai yaptırımların uygulanabilmesi için kanuni şartların tamamının oluşmuş olması gerekir.